กฎหมายได้กำหนดขั้นตอนและระยะเวลา เกี่ยวกับการส่งหรือรับคำคู่ความหรือเอกสาร จึงมีความจำเป็นต้องทราบว่าเป็นการส่งโดยวิธีใด ผลการส่งเป็นอย่างไร เพื่อที่จะได้ดำเนินการภายในระยะเวลาที่กฎหมายกำหนด
การส่งโดยวิธีธรรมดา
การส่งคำคู่ความหรือเอกสารที่เจ้าพนักงานศาลเป็นผู้ส่ง หรือการส่งโดยทางไปรษณีย์ลงทะเบียนตอบรับ มีผลเสมือนเจ้าพนักงานศาลเป็นผู้ส่ง ถือเป็นการส่งโดยวิธีธรรมดา (มีผลทันที) ตาม ม.73 ทวิ
(คำคู่ความ คือ บรรดาคำฟ้อง คำให้การ หรือคำร้องทั้งหลายที่ยื่นต่อศาลเพื่อตั้งประเด็นระหว่างคู่ความ)
ม.74 การส่งคำคู่ความหรือเอกสารอื่นใด ให้เจ้าพนักงานศาลปฏิบัติดังนี้
(1) ให้ส่งในเวลากลางวันระหว่างพระอาทิตย์ขึ้นและพระอาทิตย์ตก (ส่งในวันหยุดได้) และ
(2) ให้ส่งแก่คู่ความ หรือบุคคลซึ่งระบุไว้ในคำคู่ความหรือเอกสาร ณ ภูมิลำเนา หรือสำนักทำการงานของคู่ความหรือบุคคลนั้น และภายใต้ ม.75 – 80
การส่งคำคู่ความหรือเอกสารอื่นใดให้แก่ทนายความที่คู่ความตั้งแต่งให้ว่าคดี ถือว่าเป็นการส่งโดยชอบด้วยกฎหมาย ม.75
กรณีไม่พบคู่ความหรือบุคคลที่จะส่ง ม.76
เมื่อเจ้าพนักงานศาลไม่พบคู่ความหรือบุคคลที่จะส่งคำคู่ความหรือเอกสาร ณ ภูมิลำเนา หรือสำนักทำการงานของบุคคลนั้น ๆ ถ้าได้ส่งคำคู่ความหรือเอกสารให้แก่บุคคลใด ๆ ที่มีอายุเกิน 20 ปี ซึ่งอยู่หรือทำงานในบ้านเรือน หรือที่สำนักทำการงานที่ปรากฏว่าเป็นของคู่ความหรือบุคคลนั้น หรือได้ส่งคำคู่ความหรือเอกสารนั้น ตามข้อความในคำสั่งของศาลให้ถือว่าได้มีการส่งคำคู่ความหรือเอกสารถูกต้องตามกฎหมายแล้ว
– แม้ผู้รับจะมีอายุต่ำกว่า 20 ปี แต่จำเลยก็ได้ตั้งทนายความมาต่อสู้คดี และดำเนินกระบวนพิจารณาต่อมา แสดงว่าจำเลยทราบเรื่องที่ถูกฟ้องแล้ว ถือเป็นการส่งหมายโดยชอบแล้ว จำเลยจะมาอ้างในภายหลังว่า การส่งหมายเรียกและสำเนาคำฟ้องไม่ชอบไม่ได้
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1088/2515 (ผู้เขียนเห็นว่าน่าจะมีปัญหาในทางปฏิบัติ)
ศาลสั่งในตอนรับฟ้องว่า ไม่มีผู้รับโดยชอบให้ปิดหมาย ถ้าเจ้าพนักงานศาลส่งโดยวิธีปิดหมาย ถือเป็นการส่งตามข้อความตามคำสั่งศาล ตาม ม.76 เพราะเป็นคำสั่งที่ให้ปิดหมายล่วงหน้า ไม่ใช่เป็นการส่งโดยวิธีอื่น ตาม ม.79
แต่การส่งตาม ม.79 เป็นกรณีที่ศาลไม่ได้กำหนดวิธีการส่งไว้ล่วงหน้า ต่อมาไม่สามารถส่งโดยวิธีธรรมดาได้ ศาลจึงกำหนดวิธีการส่งโดยวิธีอื่นอีกครั้งหนึ่ง
การส่งโดยวิธีอื่น ม.79
ถ้าการส่งคำคู่ความหรือเอกสารนั้น ไม่สามารถจะทำได้ (ส่งโดยวิธีธรรมดาไม่ได้) ศาลอาจสั่งให้ส่งโดยวิธีอื่นแทนได้ กล่าวคือ
1. ปิดคำคู่ความหรือเอกสารไว้ในที่แลเห็นได้ง่าย ณ ภูมิลำเนาหรือสำนักทำการงานของคู่ความหรือบุคคลผู้มีชื่อระบุไว้ในคำคู่ความหรือเอกสาร หรือ
2. มอบหมายคำคู่ความหรือเอกสารไว้แก่เจ้าพนักงานฝ่ายปกครองในท้องถิ่น หรือเจ้าพนักงานตำรวจ แล้วปิดประกาศแสดงการที่ได้มอบหมายไว้ หรือ
3. ลงโฆษณา หรือ
4. ทำวิธีอื่นใดตามที่ศาลเห็นสมควร
การส่งคำคู่ความหรือเอกสารโดยวิธีอื่นแทนนั้น ให้มีผลใช้ได้ต่อเมื่อกำหนดเวลา 15 วัน หรือระยะเวลานานกว่านั้น ตามที่ศาลเห็นสมควรกำหนด ได้ล่วงพ้นไปแล้วนับตั้งแต่เวลาที่คำคู่ความหรือเอกสารหรือประกาศแสดงการมอบหมายนั้นได้ปิดไว้ หรือการโฆษณา หรือวิธีอื่นใดตามที่ศาลสั่งนั้นได้ทำหรือได้ตั้งต้นแล้ว
(การส่งโดยวิธีอื่น จะมีผลเริ่มนับต่อเมื่อพ้นกำหนด 15 วัน แล้วนับแต่วันส่งโดยวิธีอื่น)
– เจ้าพนักงานศาลปิดคำคู่ความโดยศาลไม่ได้สั่งให้ปิด ถือเป็นการส่งหมายที่ไม่ชอบ
– การปิดคำคู่ความหรือเอกสารต้องปิดไว้ในที่แลเห็นได้ง่าย และต้องปิดให้แน่นหนาไม่หลุดออกง่าย
ถ้าจะต้องส่งคำคู่ความหรือเอกสารอื่นใดไปยังคู่ความหรือบุคคลหลายคน ให้ส่งสำเนาที่จะต้องส่งไปให้ทุก ๆ คน โดยมอบสำเนาคำคู่ความหรือเอกสารต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ ให้พอกับจำนวนคู่ความหรือบุคคลที่จะต้องส่งให้นั้น ม.82
